Uit het Alter Moderne Manifest | 6) Forage thy Food

…wat een rijkdom, als we weer wisten hoe we gratis kunnen leven van natuurlijk om ons heen

In deze blogs deel ik mijn kennis over wild te plukken planten, oude bereidingskennis en recepten en inmaaktechnieken

Re-Pharmacy 1 - anti buikkramp-brood

Bloated belly syndrome of Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) of gewoon een opgeblazen buik… is simpelweg… een bitch. Ik kan het niet anders zeggen lieve mensen. Voor mij is het een ongemakkie dat er waarschijnlijk altijd zal zijn in mijn leven. Het speelt bij mij vooral op in periodes van stress en verdriet. Opvallend genoeg vooral op moment dat ik me machteloos voel. Hoe dat precies zit, mag iemand me zeker nog eens uitleggen. Maar gelukkig heeft deze Boss Babe steeds meer touwtjes van haar leven helemaal handen en heb ik steeds minder last van het gevoel dat een mega strak rolladewindsel mijn darmpies afknelt. Water drinken en vezelrijk eten helpen. Maar voor die dagen waarop dat niet genoeg is, en ik amper kan staan van de kramp, stelde ik dit kruidige recept samen:

Vervanger voor gewoon brood
Eén van de eerste dingen die je leert over wat je het beste kunt vermijden als je PDS / buikkramp wilt vermijden, is geen brood meer te eten dat is gemaakt van gewone tarwebloem. Maarum: brood is gewoon mijn lievelings! Dus dikke doei naar dat! Maar brood vervangen met een beter alternatief zodra ik last heb van mijn buik, kan natuurlijk wel.
Speltmeel wordt door veel FODMAP* specialisten aangeprezen als goede vervanger. Maar speltmeel heeft ook de neiging om te resulteren in mega zware en compacte broden als je er zelf mee gaat bakken. Mijn uitdaging was dus om zowel een lekker als ook een buik-rustgevend broodje te ontwikkelen. De franse ‘fougasse’; een ciabatta-achtig brood, sprong mij als inspiratie in het oog. Niet haar traditionele bereidingswijze, maar wel het feit dat het gevormd is tot fijne bladnerven bood een oplossing: op deze manier kan het deeg makkelijk rijzen en valt dus zelfs speltmeel mooi luchtig te krijgen. En ook het nattig houden van het deeg is een sleutel tot het luchtig houden (het deeg moet dus dun en plakkerig voelen als kauwgom)

*FODMAP is een dieet speciaal gericht op het verminderen van voedingsmiddelen die PDS symptomen triggeren.

Gistvervanger
Omdat gist ook zorgt voor opgeblazen buikjes, is mijn tip om dit brood te bakken met een zuurdesem. Ook een zuurdesem kan je zelf maken.

Fougassebrood in traditionele opengesneden vorm

Kalmerende kruiden
Zoals je ziet heb ik aan dit brood ook kruiden toegevoegd; allemaal lokaal plukbare kruiden die ik in minder dan 1km van mijn huis in Rotterdam heb gevonden. Allemaal hebben ze een kalmerende uitwerking op maag en darmen:

– Wilde tijm (Thymus serpyllum)
– Venkel of venkelzaad
– Pepermunt
– Kamille
– Paardebloem
– Engelwortel (Angelica sylvestris) zaad of wortel

Zoals altijd wil ik je ook nu weer de disclaimer geven, dat je goed moet kijken of de plant die je denkt gevonden te hebben, ook daadwerkelijk die plant is. Check en dubbelcheck altijd met meerdere bronnen. Bij voorkeur met goede boeken, zoals mijn pocketgidsje.

Recept
Bereid het brooddeeg voor zoals omschreven in mijn stappenplan voor brood. Alleen nu maak je het brood zo nat en plakkerig als kauwgow. Kneed het wel zeker 10-12 minuten door met daarin de helft van onderstaande kruiden die je grofweg kleiner hebt gesneden (niet te miniscuul klein). Het kneden gaat in dit geval het makkelijkste met een deegmenger met deeghaak / planeetmixer. En een vlies kunnen trekken mag je als stap ook overslaan. Voeg in plaats van de gist vier eetlepels zuurdesem toe voor een optimaal luchtig broodje. Als je een kruid op het onderstaande lijstje niet kunt vinden, kan je de hoeveelheden ook vervangen met dat van een ander kruid:

Voor een brood van 10 x 20cm:
– 120 gram speltmeel
– 4 eetlepels zuurdesem
– 1 theelepel zout

Voor door en op het brood:
– 2 paardebloembladeren en wat bloemblaadjes voor de sier
– 3 gram kamillebladeren en -bloemblaadjes
– 3 blaadjes pepermunt
– 2 blaadjes wilde tijm en wat bloemblaadjes voor de sier
– 3 blaadjes venkel of een ½ eetlepel venkelzaad
– 1 theelepel engelwortelzaadjes

Rijzend zuurdesembrood, op smaak gebracht met rozemarijn en himalayazout

Laat het brooddeeg na het kneden 45 min rijzen op een warme plek. Kneed en snijd daarna het brood in de bladvorm. Je gaat dus geen tweede keer doorkneden, want dan verlies je onnodig veel luchtigheid. Ik heb voor het maken van de bladnerven ovalen weggesneden van ongeveer 3x6 cm (voor de grootste gaten). Je snijdt dus best wat deeg weg.

Verwarm de oven voor op 180 graden, terwijl je het brood na het snijden nog een kwartier laat rijzen op een warme plek om nog een beetje bij te komen. Daarna bak je het gedurende 12 minuten (want luchtige degen zijn relatief snel klaar in de oven).
Omdat er veel speltdeegsoorten te verkrijgen zijn, en ieder zo zijn eigen uitwerking en baktijden kent, raad ik aan om vooral met je ogen en tast te checken of je brood gaar is: een donkere natte bodem betekent zeker weten een ongaar brood. Je kunt ook met een lange satéprikker in het brood prikken om te checken: als de prikker droog en schoon uit het brood komt, is je brood gaar. Tenslotte kan je je brood ook uit de oven nemen en op de bodem kloppen: een mooi hol klopgeluidje en een droge krokante bodemkorst, beteken ‘gaar’ ;) En anders schuif je het boefje telkens voor 7 minuten terug.
Dit kruidenbroodje is een pittig broodje van smaak, maar wel lief voor je buik. Tem en combineer de smaak met wat plantaardige boter en vegan kaas.

Waterkefir
Overigens: waterkefir is ook een fantastisch wondermiddel tegen buikkramp.

Bronnen:

- Schroder Zurlutter, B., Welke eetbare wilde plant is dat?, Kosmos, 2017
- Shaw, N., Kruidengeneeskunde, Konemann, 1999

Jessica van Deursen

Re-Pharmacy 1 - anti buikkramp-brood

De expo op This Art Fair kruipt niet, maar stormt steeds dichterbij! En wat een werk heb ik nog te verrichten om het af te maken, voor mijn gevoel. Maar het gaat helemaal af komen, en bovenal mooi worden. Zeker omdat ik nu de tijd neem om koekies te bakken... Uh, wat? Ja precies, ik vier dan nog wel eventjes vakantie, maar stiekem ben ik vol in productie; kruiden aan het plukken, lezen, testen en verwerken tot kleine sculptuurtjes voor in de installatie Re-Pharmacy, die vanaf 26 t/m 29 augustus ook te zien zal zijn in de Kromhouthal in Amsterdam.

Waar ging het ook alweer over? Over verduurzamen, begon ik mijn verhaal in de eerste blog. Over het vervangen van de reguliere inhoud van mijn medicijnkastje met homeopatische geneesmiddelen. Geplukt uit eigen stad / woonplek (lokaal gewonnen dus). Verwerkt tot fijne middeltjes en hoogstpersoonlijk op dit proefkonijn (moi) getest. 100% plantbased. 100% gebaseeerd op research.
Ik maak per kwaal gedurende één jaar en één dag mijn nieuwe middeltjes. En nu (sorry mannen, but actually not sorry) een middel tegen PMS, menstruatiekramp en de voor mij bijbehorende sip- somber- en fitloosheid. Komt'ie:

Een digitale impressie van hoe het werk er uiteindelijk op de beurs uit zal komen te zien

Welke kruiden bij PMS en neurotische klachten
- salie, venkel, heemst bij pijnlijke borsten
- paardebloemblad en paardestaart bij gezwollen borsten
- kamille, lindebloesem en glidkruid bij nervositeit

Bij menstruatiepijn
- goudsbloem, frambozenblad, hartgespan, sint-janskruid, pepermunt, duizendblad
- gember werkt ook goed tegen menstruatieklachten, maar is meestal natuurlijk niet erg lokaal van oorsprong ;)

Bij hevige menstruatie
- vrouwenmantel en herderstasje
- brandnetel (tegen bloedarmoede)

Nu ik dit schrijf, is het half augustus. Dit zijn de lokaal gewonnen kruiden die ik op dit moment kon vinden:

Hoe te gebruiken als kruidenthee, in salades en voor bij gekookte groenten
Alle bovengenoemde kruiden kan je verwerken tot een thee, door ze te koken in water. Je maakt op die manier feitelijk een aftreksel van de kruiden waardoor de werkzame stoffen in het theewater terechtkomen.

Maar je kunt de kruiden ook blancheren in kokend water (oftewel: de kruiden enkele seconden in kokend water laten zakken, zodat ze zacht worden) en daarna fijnhakken om ze door een salade te mengen. Of je verwerkt ze zoals ik in een koekjesdeeg. Zodat je tijdens je maan, lekker chagrijnig op de bank, je muiltje vol kunt proppen met koekjes die je wél echt helpen.

Recept voor vegan moon cookies deeg
Waarom noem ik deze koekjes moon cookies? Nou, omdat ik en mijn vrienden het er over eens zijn, dat we 'ongesteldheid' een kutwoord vinden (letterlijk en figuurlijk) en menstruatie te klinisch. Maanstonden is een mooi oud Nederlands synoniem. Laten we het in die termen houden. Voelt alweer een stuk beter ;)

Een voor de kunstinstallatie in eco-epoxy bewaard koekje

Ingrediënten:

- 75 gram gezouten notenmix macadamia's
- 75 gram plantaardige margarine
- 125 gram lichtbruine basterdsuiker
- 30 ml. havermelk
- 2 eetlepels suiker
- 1 mespunt zout
- 175 gram tarwebloem
- 1 tl bakpoeder
- +/- 6 blaadjes duizendblad
- +/- 10 kamillebladeren
- 2 handjes brandnetelbladeren (na het bakken verliest de plant zijn prik). Draag evt. een ovenwant tijdens het fijnsnijden
- 2 paardebloembladeren
- 1 middelgroot vrouwenmantelblad

Verwarm de oven voor op 175°C. Hak de kruiden fijn. Smelt eventueel de margarine op laag vuur. Bekleed een bakplaat met bakpapier. Doe de suiker, bloem, bakpoeder, fijngehakte kruiden en zout in een beslagkom en meng dit door elkaar. Voeg de margarine en de havermelk toe. Kneed dit met de hand of eerst met deeghaken door de droge ingrediënten, tot het deeg net samenhangend is, en niet plakt. Vorm bolletjes en druk deze plat op de bakplaat. Eventueel met behulp van de achterkant van een natgemaakte natte eetlepel.
Bak de koekjes in ongeveer 15 minuten (voor kleinere koekjes) tot 20 minuten (voor grote koeken) tot ze licht goudbruin zijn en net stevig. Laat dan de koekjes goed afkoelen zodat ze hard worden.

En knagen maar! Zonder schuldgevoel (want super gezond) en hopelijk snel zonder buikpijn een boze mood. Beterschap liefjes! (en geen excuus om niet naar de expo te komen, hahaha) :P

Pssssssst......

Mag je mijn werk wel? En wil je mij supporten zodat ik zo gefocussed mogelijk door kan gaan met ontwerpen en researchen? Dan mag je me altijd met een micro-donatie supporten via Duitje. Heel veel dank alvast! Liefs liefs!

Bronnen:
- Schroder Zurlutter, B., Welke eetbare wilde plant is dat?, Kosmos, 2017
- Shaw, N., Kruidengeneeskunde, Konemann, 1999

Gezonde diy limonade van waterkefir

Ooit gehoord van waterkefir limonade? Ik kende het alleen van horen zeggen, maar ik had het nog nooit geproefd. Tot een week of twee geleden, toen een bevriende kunstenares twee volle kannen kefir limonade meenam naar een project. En daar werd ik blij van, want als liefhebben van gezonde voeding, is het niet altijd eenvoudig om gezonde alternatieven te vinden voor de suikerhoudende sapjes en limonades uit de supermarkt. Maar ik heb er nu dus ééntje bij op mijn repertoire, naast de gingerale.

Natuurlijk en gezond
Waterkefir wordt gemaakt van een bacteriesoort die in water groeit. Samen met gedroogd fruit, vermenigvuldigd deze zich in water. Het resultaat is een limo die allerlei goede probiotica bevat, en ook vitamines als B1, B2, B6, B12, C en D. Goed voor de darmpjes dus ;)

Zo maak je het
Als eerste stap heb je de bacteriecultuur nodig. Hier kom je aan door om een bakje met waterkefir van iemand die je kent te bietsen, of door korrels online te stellen. Je kunt een bestaande bacteriecultuur laten 'slapen' (de groei stilzetten) door het bakje waar ze in zitten in de koelkast te bewaren.
De kefirkorrels of bestaande bacteriecultuur activeer je voor middel van water (100), 2 (gedroogde) vijgen, 1 uitgeperste citroen en 2 eetlepels biologische rietsuiker (andere soorten suiker zoals kristal en bastardsuiker schijnen echt minder goed te werken, heb ik me laten vertellen door degene van wie ik mijn cultuurtje heb gekregen. So I'm passing on her tip). Vervolgens bewaar je deze in een weckpot bij kamertemperatuur.

Dus:
1 liter water
100ml bacteriecultuur
2 eetlepels bio rietsuiker
1 uitgeperste citroen
2 (gedroogde en in stukjes gesneden) vijgen

Effe wachten
Na twee dagen zou je de kefir al kunnen drinken. Maar wanneer de smaak voor jou het lekkerste is, hangt af van je persoonlijke smaak. Hoe langer je je kefir laat staan, hoe meer hij gaat fermenteren, en hoe scherper/zuurder de smaak wordt. Op een gegeven moment ontstaat er zelfs alcohol omdat de bacterien de suikers omzetten naar alcohol als je lang genoeg wacht. Ik lees op het net dat sommigen doe-het-zelf'ers wachten tot 72 uur. Maar na deze 72 uur zal je je kefir moeten 'bijvoeren' met suiker (30 gram suiker bij koud weer in de winter en 50 gram bij warm weer in de zomer of iets daar tussenin), omdat het groeiproces anders stopt. Ik heb gemerkt dat het op lentedagen waarop het zo warm is als nu (25 graden overdag) het echt genoeg is als je je kefir 12 uur laat staan. Daarna ontstaat er langzaam maar zeker alchohol.

Eindeloze voorraad
Nadat je je kefir gebruikt hebt voor je limonade kun je twee dingen doen: je wacht de korrels af met water in een vergiet en bergt ze in een bakje met water op in je koelkast. Dan gaan ze 'slapen' en kan je ze weer opwekken met verse ingredienten. Je kunt ook je kefirkorrels meteen weer in nieuwe ingrediënten onderdompelen om eindeloos limonade te blijven maken.

Je bacteriecultuur zal blijven groeien als je het blijft voeren met ingrediënten. Ongeveer met +20% van zijn massa per keer dan je het gebruikt is mijn ervaring. Uiteindelijk heb je dus een zodanig grote hoeveelheid, dat het slim is om ofwel meerdere bakjes te gaan gebruiken of je kefircultuurtjes weg te gaan geven. Het voordeel is dus dat je maar één keer een startcultuur nodig hebt en bij goed onderhoud, eindeloos veel limonade kunt maken uit één cultuur.

Heilzaam bij prikkelbare darm syndroom
Wist je dat waterkefir goed is tegen darmklachten zoals prikkelbare darm syndroom.